Tuhaqtidjutit uvanga Kivgaqtuqtimin talvuuna: Nunavunmi Apiqhuijit Uuktuffaarniq Uuktuqtaminutpidjutiqaqtut ihumaliurutinganut

Hikutirvia 16, 2020

Halu Nunavummiut:

Kivgaqtuiyut Nutaqqanut Inulgammirnunlu Havagviat (RCYO) havaktut pihimayaangini tapkua Kavamatkut Nunavunmi (GN) tunihiyut itquumayunik, aadjikiiktumik,ihuaqtuniklu kivgaqtuutinik tapkua pidjutauyut ihariagiyainun ikayuutiniklu pilaarutainunlu inulramiit Nunavunmi, ilailu, kitut ihariagiyait inmi. RCYOtkut kiunautiqaqtut inungnun, uqarumayunga mighaanun uqagauyut qanuriniit Nunavunmi Maligaliuqtit ihumaliurutaa atungniaqtaa ihuinaarutini maamauyup ihuinaarutaa "aghuvalaaq aaniqtiriyup”[1] nutaqaminun talimanik-ukiuqaqtuq nutaraq.

Havaariyaghaat Havagviat Inuliriyitkut munarilugit tunihilugillu ihuaqtunik munaridjutinik Nunvunmi nutaqqat inulramiilu. Havagviup ikayungitaa una nutaraq ilailu. Maligaliuqtit uqautigiyaat una “ihuangituq hivunighaa”[2] taapkununga munariyauyunun, tughulaurut havaliqlugit tapkua auladjutit piyariaqaqtaat qilamik pidjutigiliqlugu, ihuangitumik havaklugit havagahatik tamainun Nunavunmiunun kitut ihariagiyait hapkua kivgaqtuutit.

Ihumaliurutaa Maligaliuqtip naunaiyautauyuq amigaitunik ihumaaluutigiyaat hapkua RCYOtkut ihumagiyaat Havagviit Inuliriyitkut. Uqautigiliraangata ihuiguhuutit havagvingmun, aulahimaaqtumik piqaluangituq kiunautinik ihuangikhainiklu. Uvani 2019-2020 mi Ukiumi Uniudjutimni, uqautauyut Maligaliuvingmi Nunavunmi uvani Apitilirvingmi 21, 2020mi, Uqautigiyara turaaqhimayuq haffumunga ayuqhautauyumun.

Piplugit titiraqhimayut aghut aanirutait huirutaillu inulramiit inuit pidjutauyut avatqumayumi kingulirni talimat ukiut Havagviini Inuliriyitkut, qugluutigiyatka qanuriniit anginirhaillu ningaqtaunirit iqaiyangnikkut nuliqinikullu ihuinaarutinun titiraaqhimayut. Aadjikiiktullu arlingnaqtut piqaluanginirmun kiudjutinik hapkununga ihuinaarutinun Havagviinin Inuliriyitkut... Imaalu, titiraqhimayut piyatka iniqtirhimangitut taimaali... Havagviat Inuliriyitkut uqaqtait hapkua atuqtauyut havaktaungitut naunaiyaqtaungitullu ihuaqtumik.[3]

Uqautigihimayatka amigaitut ihumaaluutit haffumunga Tuglirmun Ministamun hapkununga Havagvianun Inuliriyitkunun tuhaqtitugit amigaitunik. Una piliqtara piyaghaq piyaangini tapkua tamaita Nunavunmiut ilituriyaangini ihumaaluutimnik hulidjutighaniklu tapkua RCYOtkut havaliqtait pidjutigiyaangini kavamatkut kiunautigilugit ihuaqhiyuumiqlugillu kivgaqtuut. Havagviga tadja havaliqtait nutaat utaqqatigut inuuhiinun kivgaqtuutait tuniyauyut Havagviinun Inuliriyitkut, pihimayut uqautiginikkut pidjutainun. Imaalu, RCYOtkut tadja havaliqtait Ihivriurutit Aghut Aaniqtauhimayut Huiqhimayununlu pinahuarutit.

Havagviat Inuliriyitkut uniudjuiyut, "qitqani Apitilirvik 30, 2015, unalu Qiqaijalirvia 31, 2020, 556 aghut aaniaqhimayut huiqhimayullu inulramirnun Nunavunmi kitut tuniyauyut kivgaqtuutinik hapkunanga Aulapkaiyimin Nutaqqanun Ilagiingnunlu kivgaqtuutinik." [4] Aulapkaiyimin Nutaqqanun Ilagiingnunlu kivgaqtuutinik naunaiyaiyut tapkua piqaqtuq "angiyumik piqaluanginirmun titiraqhimayunik hapkuninga aaniutinun”, [5] kitut naunaiyautigiyait tapkua itqumayut qaffiuniit amigaitqiyauniaqtut.

Una pinahuarut munariyaghaqangniaqtuq ihivriuqlugit qanuriniit pidjutiqaqtu aghut aannirnirmun huinirmunlu inulramirnun inungnun, ihumaliuriangini tuniyauhimanikkut GNkut kivgaqtuutainik piyaaghamingnun hapkua kivgaqtuutit havaktaublutik ihariagiyait. Ataniudjutiqangniaqtuq ihivriungnirmun qanuriniinun, imaatun atuqtauniatigut talimanik-ukiuqaqtup nutarap apirhuiyitkut ihumaliurutaitigut. Pidjutighaa havauhiit hapkua ihivriurutit inuinaarnaguhungnirmun pihimangitut, kihimi ihumaliuriangini aalanguqtirutighanik Maligangmu, maliruagahanun, havauhiitigut, pinahuaurtinun, kivgaqtuutinunlu pittailidjutighanik aadjikiiktunikaanirutinun huingnirmunlu hivuniptingni. Haffumuuna pinahuarutikkut, havagvikput piqaqtut ataniudjutinik ihivriuqlugit hulidjutait ihumaliurutaillu havaktauhimayut Havagviinin Havagviat Inuliriyitkut uniudjuiyut, alalluuniin GNkut havagviit, ihumaliuriangani ikayurniirigut uvaluuniin pittailidjutait aghut aanirnirmun huinirmunlu atuqtaungitaangani.

Kavamatkut Nunavunmi ilitariyaghait inmi munariyaghatik havaklugit pilaarutait inulramiit inuit ataani ukua United Nationskut Katimaqyuarutit Pilaarutainun Nutaqqat, uvani qanuriniani, pidjutauluaqtuq:

Nakataa 19: Pilaarutinga pittailidjutinirmun tamainin qanuriniit ningaqhirnirmun ighinaqtaunirmunlu,
Nakataa 20: Pilaarutit munariyaunirmun angayuqaaniilimaitpata, uvalu,
Nakataa 21: Pilaarutit munarifjutinun tiguaqtauhimaguvin.

Havaariyait ukua RCYOtkut ukualu inungnunlu pidjutigilugit GNkut kiunautiqarnirit tunihilutik kivgaqtuutinik ihariagiyaptingnik.  Aghuurutigiyaghaqqut nakuutqiatigut.

Ovanga,

Jane Bates
Nutaqqanut Inulramirnullu Uqaqtikhaanik